بررسی تیمهای ملی بسکتبال در آغاز دهه ۸۰ / سقوط و جهش بسکتبالخانه بسکتبال ایراناخبار – خانه بسکتبال ایران
Warning: Undefined variable $author_details in /home/gitkdukq/public_html/wp-content/plugins/wp-user-profile-avatar/templates/wp-author-box-social-info.php on line 87
سایت خانه بسکتبال ایران؛
افشین رضاپور
با آمدن سعید ارمغانی به تیم ملی بسکتبال ما با سه مسأله «گذشته»، «حال» و «آینده» بسکتبال روبروییم.
بسیاری ارمغانی را به بیست سال پیش متصل میکنند و میگویند کارش در تیم ملی ناقص ماند. برخی میگویند بهترین انتخاب امروز است و گروهی هم معتقدند باید در آینده و بر اساس عملکرد وی حرف بزنیم.
از راست فرزاد کوهیان مربی، سعید ارمغانی سرمربی، حمیدرضا کلاسنگیانی، بهزاد افرادی، محمود خسروی، کرم احمدیان، محمد شاهسوند، حامد سهرابنژاد، پویا تاجیک، مهدی دوانیزاده، مهران شاهینطبع مربی و رامین طهماسبی سرپرست. نشسته از راست: جواد داوری، آیدین نیکخواه بهرامی، محمدرضا اسلامی، صمد نیکخواه بهرامی، سعید تابشنیا، مهدی کامرانی، علی خسروی و ایمان زندی. اردوی تیم ملی بسکتبال در سال ۱۳۸۰.
من با توجه به حرفهایی که این روزها مطرح است در مورد تیم ملی سال ۱۳۸۰ با هدایت ارمغانی نکاتی دارم. این حس نوستالژیک خوبی است که خاطرات ۲۰ سال پیش به کار امروز ارمغانی در ایران پیوند خورده است اما وی محور همه آن چیزی که در آن سالها و پس از آن اتفاق افتاد، نیست. پیش از ارمغانی کارهایی صورت گرفته بود و امروز وقتی درباره تاریخ صحبت میکنیم باید شرح کاملی از وقایع یک دهه از ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ داشته باشیم.
ارمغانی با نتایج غیرقابل دفاع از تیم ملی رفت اما گذشته اهمیت ندارد و باید دید امروز چه کمکی به تیم ملی میکند.
آغاز کار پایهای در بسکتبال
اوضاع اجتماعی در آغاز دهه ۸۰، درآمد نفت و تأسیس تعدادی باشگاه متمول تا اواسط این دهه به شکلگیری فعالیتهایی که از اواسط دهه ۷۰ شروع شده بود کمک کرد.
دو تیم جوانان ۱۳۷۵ و ۱۳۷۷، در کنار بازیکنان صغر سنی، بازیکنان جوانی را به بسکتبال معرفی کرده بودند و در سال ۱۳۷۹ جمع دیگری به این تعداد پیوستند تا بسکتبال ایران رشد قابل توجهی داشته باشد.
یکی از اردوهای شناسایی تیم جوانان در سال ۱۳۷۷. سعید فتحی (سرمربی) و واحد ولیدی پاک (مربی) با مربیان همراه مهدی دُرده، سینا امانی و علی مولایی. چهرههای مثل صمد نیکخواه بهرامی نشسته روی زمین از چپ نفر اول.
در این بازه ۵ ساله چهرههای مثل آیدین و صمد نیکخواه بهرامی، سامان ویسی، مهدی کامرانی، حامد آفاق، حامد سهرابنژاد، جواد داوری و … به جمع نفرات سالهای قبلتر مثل احمدی سعیدی، پویا تاجیک، ایمان زندی، آیدین کبیر، جلال حسامی، سیامک ویسی، محمدرضا اسلامی، رضا هنگامپور و قدیمیترهایی نظیر بهزاد افرادی، حمیدرضا کلاسنگیانی، مهدی دوانیزاده، بابک نظافت، علی خسروی، سعید تابشنیا، کرم احمدیان و … ملحق شدند.
رقابت سه گروه از بازیکنان در سه تا چهار دوره متمایز.
تا پیش از سال ۱۳۷۹، سعید فتحی کار پایهای را در تیمهای جوانان ۷۵ و ۷۷ کلید زده بود. نوید زمانی، سیاوش منوری، کاوه قریه، محمد شاهسوند … و حامد حدادی که از خوزستان آمد و مقدمات بسکتبال را زیر نظر فتحی آموخت.
تیم جوانان در سال ۱۳۷۸ به مجارستان سفر کرد. در مسابقههای ردههای سنی در تهران رقابتهای توأمان شکل گرفت و بعد از اردوها، مربیان باشگاهی فعالیتهای پایهای را امتداد دادند. در سطح هیئتهای استانی هم شاهد فعالیتهای متناسب با تیمهای پایه در قهرمانی کشور بودیم.
روند تدریجی سقوط
سعید فتحی در سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰ با بازیکنان صغرسنی و دیگر جوانان مستعد، ایدههای بسکتبال خود را در آن سالها پیاده کرد.
طرح او با عنوان «فرایند بنیادی بسکتبال»، در دورهای که برنامهریزی در بسکتبال ایران به مفهوم امروزی نبود، بعد از مهرداد آگین مورد توجه علی غضنفری (دو رییس فدراسیون در دهه ۷۰ ) قرار گرفت. با وجود زحمات فراوان و نوآوریهای فتحی اما روشهای انحصارگرایانه او سبب شده بود امثال روسمیر هالیلوویچ، مربی بوسنیاییتبار یوگسلاوی، که برای هدایت تیمهای ملی به ایران آمده بود، به خاطر موضعگیریهای فتحی علیه او، ایران را ترک کند. هر چند در خصوص کیفیت و نوع انتخاب مربیانی مثل هالیلوویچ یا خورخه کبرا ریرز کوبایی که در سال ۱۳۷۹ سرمربی تیم جوانان شده بود، حرف و حدیث فراوان بود.
روسمیر هالیلوویچ
تیم جوانان در سال ۱۹۹۸ با حفظ ساختار تیم ۱۹۹۶، زیر نظر فتحی و مهدی گرامی در مسابقات جوانان آسیا هند پنجم شد.
دو سال بعد در امیدهای ۲۰۰۰ آسیا به میزبانی قطر، یک بار دیگر محصول کار پایهای در سالهای قبلتر در میدانی آسیایی عرضه شد و بار دیگر ایران پنجم.
تیم جوانان ایران در سال ۲۰۰۰
در همین سال تیم جوانان ایران با هدایت خورخه کبرا ریرز در مسابقات جوانان آسیا در مالزی نهم شد. مهدی کامرانی در اردوهای فتحی انتخاب نشده بود اما سال بعد به اتفاق صمد نیکخواه بهرامی و جواد داوری از تیم جوانان به تیم ملی راه یافتند. کامرانی در ترکیب نهایی سعید ارمغانی در بازیهای کویت قرار گرفت.
تیمهای منتخب ایران طی سه دوره بازیهای بینالمللی «ورزش و ملتها» در تهران و بین سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ با نفرات متعددی شکل گرفتند همچنین مربیان این تیمها هر دوره تغییر کردند. بعد از گری لمون سرمربی آمریکایی تیم ملی نوبت به ارمغانی رسید.
ارمغانی در شرایطی کار را در سیر تدریجی سقوط بسکتبال ایران به دست گرفت که لبنان و اردن در اوج بودند و سوریه از تیمهای خوب آن سالها بود. تیم ساجس لبنان قهرمان باشگاههای آسیا شده بود.
ایران در سالهای ۱۳۷۸ و ۱۳۸۰ در غرب آسیا حذف شد و سهمیه رقابتهای ۱۹۹۹ و ۲۰۰۱ آسیا را از دست داده بود. از طرفی به پایان نسل بازیکنانی رسیده بودیم که سنگ بنای آن در سال ۱۳۶۸ توسط مجید توفیق گذاشته شده بود. به همین دلیل ارمغانی چارهای جز تغییرات اساسی در تیم ملی نداشت.
او علاوه بر ورزش و ملتها در «جام امارات» روی نیمکت مربیگری ایران نشست و فروردین ۱۳۸۱ بعد از یک برد و چهار باخت و عنوان پنجم در بازیهای کویت، نیمکت تیم ملی را ترک کرد. دو ماه بعد انتخابات فدراسیون برگزار و محمود مشحون رئیس فدراسیون شد.
تهران و تیمهای ایران
سرمربیگری سعید فتحی در تیم جوانان با سپردن اختیارات بیشتر به او در زمان مصطفی هاشمیطبا، رییس وقت سازمان تربیت بدنی به سرمربیگری او در تیم ملی منجر شد. پس از جام ملتهای ۱۹۹۳ آسیا به میزبانی جاکارتا، سیر نزولی تیم ملی بسکتبال آغاز شده بود. تعدادی از ملیپوشان کنار رفتند و تعدادی دیگر پس از بازیهای آسیایی ۱۹۹۸ بانکوک.
تیم ملی بسکتبال سال ۱۳۷۶ ریاض.
فتحی در جام ملتهای ۱۹۹۷ ریاض سرمربی تیم ملی شد. (احمدرضا علیین مربی). در بازیهای آسیایی ۹۸ بانکوک عنایت آتشی و رضا نوری سرمربی و مربى بودند که یکی از بهترین فرصتهای بسکتبال ایران در همین رقابتها از دست رفت و ایران به جمع چهار تیم پایانی صعود نکرد.
علاوه بر تغییرات در ترکیب بازیکنان تیم ملی؛ جابهجایی روی نیمکت مربیگری تیمها نیز مشهود بود به این ترتیب که رضا شجاعپور، عنایت آتشی، سعید فتحی، آتشی، گری لمون و سعید ارمغانی طی سالهای ۱۳۷۶ تا فروردین ۱۳۸۱ هر یک به مدت چند ماه سرمربی تیم ملی شدند. (یاراحمدی، مرشدی، میرزآقابیگ، رحمانیان، شاهینطبع و کوهیان مربیان تیم ملی در این سالها بودند).
به تیم ملی برمیگردیم اما قبل از آن نگاهی به فعالیتهای هییٔت بسکتبال تهران طی سالهای ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ بیندازیم.
حسن میرزاآقابیگ رییس کارکردگرای بسکتبال تهران بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱ به موازات فعالیتهای تیمهای ملی؛ در سطح تهران با برنامهریزی مسابقههای پایه، به پیشرفت بازیکنان گروههای سنی سرعت بخشید. وی به مسابقههای داخلی اکتفا نکرد و ابتدا در بهمن ۱۳۷۸ با تیم جوانان تهران در مسابقههای «اورال گریت» شهر پرم روسیه شرکت کرد و سپس در آذر ۱۳۷۹ تیم بزرگسالان تهران را به «جام راشد» امارات فرستاد.
تجربه بازیهای مجارستان در تابستان و بازیهای روسیه در زمستان ۱۳۷۸ برای بازیکنانی که تعدادی از آنان در ترکیب جوانان ایران بودند، فرصت گرانبهایی ایجاد کرد.
اسامی تیم تهران:
آیدین و صمد نیکخواه بهرامی، علیرضا هنردوست، بابک قهرمانی، امیر عروجی، امیر لبافزاده، آرمین توسلی، مهدی کامرانی، امیرحسام صباغیان، هراچ طهماسیان، ابراهیم بیگی و علی میرزاآقابیگ.
اسامی تیم تهران در دبی ۱۳۷۹:
پویا تاجیک، آرش نجفی، مهدی نوروزی، محمد عابدینی، محمد اینانلو، علی توفیق، بهزاد افرادی، کامران جمشیدوند، جلال حسامی، سعید تابشنیا، نوید شریفزاده و محمود خسروی.
تهران از ۱۳۷۸ تا تیر ۱۳۸۰ که سومین دوره جام بینالمللی «ورزش و ملتها» به میزبانی تهران برگزار شد علاوه بر تیمهای ملی و امید ایران، در مسابقهها به طور مستقل شرکت میکرد.
فرایند بنیادی بسکتبال
این فرایند با مستعدین نوجوان و جوان بین سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱ ادامه پیدا کرد و کار پایهای در بسکتبال ریلگذاری شد.
بسکتبال ایران از یک سو در رقابتهای غرب آسیا با حریفان تازه به اوج رسیده نظیر لبنان چالش بزرگی داشت و از دیگر سو مقدمات و ترتیبات آموزش نسل نو را فراهم میساخت.
در سال ۱۳۸۱ تیم نوجوانان ایران در مرحله نخست رقابتهای انتخابی غرب آسیا که در تهران برگزار شد با ۴ پیروزی متوالی مقابل تیمهای سوریه، اردن، یمن و عراق در صدر این گروه قرار گرفت. این همان تیمی است که راهش منتهی به قهرمانی تیم ایران در مسابقههای جوانان ۲۰۰۴ آسیا شد.
از بین این نفرات تیم جوانان ۲۰۰۴ انتخاب شد
بعد از حامد حدادی که توسط ناظم سلامی مربی خوزستانی به سعید فتحی معرفی شد، یک نونهال بلند بالا از اصفهان به تهران آمد؛ جابر روزبهانی.
مهدی گرامی پایهگذار کمیته نونهالان فدراسیون بسکتبال، حرکتهای فزایندهی جهش بسکتبال ایران در آموزش ردههای سنی را بعد از مسابقههای باشگاههای تهران و تحرک رو به بالای استانها (به ویژه اصفهان) با برگزاری منظم قهرمانی کشور؛ در مسابقههای بینالمللی نونهالان و نوجوانان ادامه داد.
تیمهای منتخب و باشگاهی ایران سر از تورنمنت بینالمللی در ترکمنستان درآوردند و فدراسیون بسکتبال مبتکر بازیهای بینالمللی «نوجوانان، دوستی ، فردای بهتر» شد.
آخرین دوره این رقابتها اواخر بهمن ۱۳۸۱ در تهران با حضور تیمهای تهران الف و ب، ترکمنستان و کویت برگزار شد. تا قبل از تغییرات در رأس فدراسیون بسکتبال و در ۲۹ بهمن ۱۳۸۰؛ این رقابتها با حضور ایران، قطر، ترکمنستان، کویت و تبریز به میزبانی تبریزدر سالن صمد اقدمی این شهر برگزار شد.
در سال ۱۳۸۰ نخستین دوره بسکتبال سه نفره قهرمانى ایران در شیراز برگزار شد و اصفهان و فارس به فینال رسیدند. تیم اصفهان با جابر روزبهانی، پژمان ساکنیان، سعید نکویی، حمیدرضا اثنی و عشری و پدرام ایزدی اول شد. سینا امانی به عنوان مربی با تیم اصفهانی بود. نصرتالله جعفریان سرپرست فنی مسابقات بود.
از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۲، بهترین عملکرد ایران در بازیهای جوانان آسیا؛ عنوان پنجم رقابتهای ۱۹۹۸ هند بود اما نخستین مقام آسیایی در ردۀ جوانان، توسط تیم ایران در سال ۲۰۰۲ و در مسابقات کویت کسب شد. دو سال بعد ایران با ترکیب همان نونهالان چند سال قبلتر و چند چهره مستعد دیگر؛ برای نخستین بار در بازیهای ۲۰۰۴ بنگلور هندوستان با هدایت مهران شاهینطبع و علی قنبری به قهرمانی رسید.
نایب قهرمانی جوانان
کار پایهای بسکتبال بالأخره در ۲۵ آذر ۱۳۸۱ با نایب قهرمانی تیم بسکتبال جوانان ایران به ثمر نشست. البته بدون سعید فتحی چون با جابهجایی ریاست فدراسیون بسکتبال در خرداد همان سال، از کناره گیری او و کادر فنیاش از جمله مهدی گرامی و رضا رهنما؛ ۶ ماه گذشته بود.
هدایت تیم را محمدمهدی ایزدپناه، مهران حاتمی و سعید بلبلآبادی در قهرمانی جوانان ۲۰۰۲ آسیا به میزبانی کویت بر عهده داشتند.
امیر امینی، محمدرضا عاملخبازان، کاوه قریه، نوید زمانی، طلوع باقری، سیاوش منوری، علی شمسالدین سعید و علی بهشتی به اتفاق حامد حدادی بازیکنان تیم بودند و انتخاب سه نفر دیگر به این ترتیب بود که سنشان به دوره بعدی جوانان آسیا هم بخورد یعنی اوشین ساهاکیان، آرن داودی و جابر روزبهانی.
این تیم با راهیابی به مسابقههای جوانان جهان (۲۰۰۳ یونان)، نگاه بسکتبال ایران را به مسابقههای جهانی معطوف کرد و به تلاطم چندین ساله بسکتبال ایران در غرب آسیا همچنین ناکامی در راه رسیدن به مرحله نهایی بسکتبال آسیا پایان داد. امیدها بیشتر شد و باور بسکتبال ایران برای نتیجهگیری در آسیا قوت گرفت.
بین مسابقههای آسیا تا جهانی یک مربی خارجی به ایران آمد.
ورود نناد ترایکوویچ به ایران و همراهی کردن تیم در مسابقههای جهانی، آغاز تازه ورود مربیان خارجی به بسکتبال ایران بود.
یکی از اردوهای تیم جوانان در سال ۱۳۷۹ با حضور حامد حدادی. این نفرات از سال ۱۳۷۷ به تناوب در اردوهای نوحوانان و جوانان بودند.
پدیدهای به نام حدادی
اما ظهور پدیدهای به نام حامد حدادی بعد از اردوهای تیم جوانان و قهرمانی کشور نیرو محرکه مؤفقیت بسکتبال ایران شد. ایران میدانست با حدادی مقابل حریفان چه میخواهد اما حریفان نمیدانستند مقابل حامد چه کار باید بکنند. حامد راز بسکتبال ایران بود. با وجود او اعتماد به نفس بازیکنان پیرامونی بیشتر و دستها مطمئنتر و گامها محکمتر برداشته شد.
حدادی از چند سال قبلتر زیر نظر سعید فتحی قرار گرفت. روزی نبود که وارد سالن آزادی میشدید و تمرینات اختصاصی حامد را مثل اصول اولیه کار پا و چرخشهای رو به سبد او نمیدیدید.
در سال ۱۳۸۰ وقتی سعید ارمغانی نظر سعید فتحی را برای دعوت حدادی به تیم ملی پرسید پاسخ منفی بود اما او مهدی کامرانی، جواد داوری و صمد نیکخواه بهرامی را پس از درخشش در تیمهای پایه و باشگاههای تهران، به تیم ملی برد. ضمن آنکه با ترکیب دگرگون شده تیم ملی و بازیکنانی چون جلال حسامی، محمدرضا اسلامی، سامان ویسی، علی خسروی و … در دی ماه ۱۳۸۰ در مسابقههای بینالمللی دبی شرکت کرد.
دهه ۸۰ و جهش بسکتبال
سه تیم در سرنوشت بسکتبال ایران دهه ۸۰ تأثیر بسزایی داشتند؛
تیم جوانان ۱۳۷۹
تیم جوانان ۱۳۸۱
تیم جوانان ۱۳۸۳
چهرههایی همچون پویا تاجیک و ایمان زندی، به اتفاق قدیمیترها؛ بهزاد افرادی، سعید تابشنیا، مهدی عسگرنژاد و کرم احمدیان – به تناوب تا ۲۰۰۶ – بازی کردند با وجود این؛ شاکله اصلی تیم ملی در نیمه اول دهه ۸۰ از بین بازیکنان مستعد این تیمها به ویژه تیم جوانان ۲۰۰۰ + حامد حدادی بود.
در سراسر دهه ۷۰ بعد از مهاجرت مجید توفیق با وجود نسل خوبی از بازیکنان، مشکلات مربیگری در تیمهای ملی محسوس بود. فرصتهای خوب ایران برای نتیجهگیری در بازیهای ۱۹۹۴ هیروشیما و ۱۹۹۸ بانکوک از دست رفت. سپس از سال ۱۳۷۶ بنای کار پایهای گذاشته شد. در آغاز این دهه همکاری سعید فتحی به اتفاق رضا مهندسی و فرهاد هژیر در نشریات آن زمان مثل «ورزش دانشگاه» که مطالب علمی بسکتبال مینوشتند و ترجمه میکردند بدون تأثیرگذاری روی یکدیگر نبود.
تورنمنت «ورزش و ملتها» بین سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ در فدراسیون علی غضنفری، شیوه عادتهای گذشته را تغییر داد و بازیکنان جوان آن دوران در جریان بازیهای بینالمللی قرار گرفتند. همچنین با متدهای نوین تمرین آشنا شدند.
باشگاهها در زمینه پایه و سرمایهگذاری تیمها به ویژه در لیگ غرب آسیا؛ کارهای بنیادی بسکتبال را گسترش دادند. مربیان باشگاهی و استانها، انگیزهی رقابت و برتریجویی پیدا کردند و از همان سالهای آغازین دهه ۸۰، جوانان مستعد ایرانی با بازیکنان خارجی تنه به تنه شدند.
به طور مثال تیم ذوب آهن با هدایت محسن صادقزاده چندین بازیکن جوانان ایران را قبل از اینکه با مهران شاهینطبع در رقابتهای ۲۰۰۴ آسیا قهرمان شود در ترکیب خود داشت یا صمد نیکخواهبهرامی در صنام با هدایت مصطفی هاشمی بیشتر بازی کرد.
بعد از وقفه جشنوارههای مینی بسکتبال، برنامهریزی از تیمهای نونهالان به بعد پیگیرانهتر بود. سایز بازیکنان ما تغییر کرد و تمرینات آنان به جای هفتهای سه جلسه؛ به روزی دو جلسه تبدیل شده بود.
سعید ارمغانی بعد از ورزش و ملتها، شرکت در جام دبی و بازیهای غرب آسیا در کویت، حدود ۱۰ ماه سرمربی تیم ملی بود.
تیم ملی بسکتبال مرداد ۱۳۸۰ از راست عباس مرشدی مربی، بهزاد افرادی، مهدی دوانیزاده، حمید محمدی، سعید ارمغانی سرمربی، اسدالله کبیر دبیر فدراسیون، جلال حسامی، محسن صادقزاده، سعید خانی و حمید مجلسی بدنساز. نشسته از راست: آیدین کبیر، پویا تاجیک، محمدرضا اسلامی، سعید تایشنیا، کامران جمشیدوند و بابک نظافت.
سه ماه بعد از پایان کار ارمغانی، در تیر ۱۳۸۱ تیم ملی با کادر فنی جدید؛ داریوش نبوی، مصطفی هاشمی و رضا نوری، وارد رقابتهای غرب آسیا طی دو مرحله شد و به جام ملتهای آسیا صعود کرد. ایران پس از دو دوره حذف تیم ملی از رقابتهای مقدماتی (۱۹۹۹ و ۲۰۰۱)، از سال ۲۰۰۳ به جام ملتهای آسیا بازگشت.
تیم ملی بسکتبال تیر ۱۳۸۱.
از راست مصطفی هاشمی مربی، حسن نوربخش سرپرست، ابوالفضل صلبی، بهزاد افرادی، علیرضا هنردوست، محمود مشحون رییس فدراسیون، محمدرضا مشحون مدیر تیمهای ملی، محمد شاهسوند، پویا تاجیک، رضا نوری مربی و داریوش نبوی سرمربی. نشسته از راست کرم اجمدیان، آیدین کبیر، زوریک عیسیجانی، سعید تابشنیا، مهدی کامرانی، ایمان زندی، صمد نیکخواه بهرامی و مهدی دوانیزاده.
نوشته بررسی تیمهای ملی بسکتبال در آغاز دهه ۸۰ / سقوط و جهش بسکتبال * خانه بسکتبال ایران پایگاه تخصصی بسکتبال *